Уақытша арнайы лингвистикалық сараптама тобының қызметін тоқтатуға қатысты депутаттық сауал

Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаттары М. Бақтиярұлының, С. Еңсегеновтың, Д. Нөкетаеваның, Н. Төреғалиевтің, Б. Еламановтың, Е. Мұқаевтың, Р. Әкімовтың 2019 жылғы 26 маусымдағы Уақытша арнайы лингвистикалық сараптама тобының қызметін тоқтатуға қатысты сауалына жауап
Премьер-Министр — Асқар Мамин

 

Уақытша арнайы лингвистикалық сараптама тобының (бұдан әрі – сараптама тобы) қызметін тоқтатуға қатысты 

Сараптама тобының құрамына Қазақстан Республикасының Парламенті Палаталарының аппараттары мен Үкіметінің өкілдері кіреді, сондықтан оның қорытындылары көрсетілген мемлекеттік органдардың лингвист-сарапшыларының ортақ позициясын білдіреді. Сараптама тобы қызметінің нәтижесінде келісудің тиісті деңгейлерінде сараптамадан өтуі барысында ратификациялауға жататын халықаралық шарттардың қол қойылған мәтіндеріне елеулі өзгерістер енгізу практикасы тоқтатылды.

Мұндай тәсіл халықаралық шарттар мәтіндерінің теңтүпнұсқалы болмауына байланысты контрагенттермен нота алмасу фактілерінің санын айтарлықтай қысқартуға мүмкіндік берді. Мұндай фактілер Қазақстан Республикасының имиджіне кері әсерін тигізгендіктен, Парламент депутаттары тарапынан қатаң сынға алынған болатын. 

Құрылған уақыттан бері  сараптама тобы 500-ден (бес жүзден) астам халықаралық шарттардың жобаларын сараптамадан өткізгенін атап өту қажет. 

Ағымдағы жылдың өзінде сараптама тобы Қазақстан Республикасы қызметінің түрлі салаларын қамтитын 26 халықаралық құжатты қарап, олардың мемлекеттік тілдегі мәтіндерінің сапасын арттыру бойынша ұсыныстар берді. Халықаралық шарттардың жобаларын әзірлеу кезінде мемлекеттік органдар сараптама тобының ескертулері мен ұсыныстарын басшылыққа алады.  

Осыны ескере отырып, сараптама тобының жұмысын жалғастыру орынды деп есептейміз. 

Мемлекеттік органдардың жауапкершілігі мәселесі қолданыстағы заңнамада реттелгенін атап өтеміз. Айталық, «Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары туралы» Қазақстан Республикасының Заңы 5-бабының 7-тармағына сәйкес халықаралық шарттардың теңтүпнұсқа мәтіндерінің біріне қазақ және орыс тілдеріндегі аудармаларының сәйкес болуын оны жасауға жауапты Қазақстан Республикасының орталық мемлекеттік органы қамтамасыз етеді. 

Бұдан басқа, Қазақстан Республикасының Үкіметі Регламентінің  104-тармағында Парламент Мәжілісіне енгізілетін заң жобасының мемлекеттік және орыс тілдеріндегі мәтіндерінің теңтүпнұсқалы болмағаны үшін жауапкершілік заң жобасын әзірлеуге тікелей жауапты бірінші басшының орынбасарына жүктелетіні көзделген. Қазіргі уақытта Үкімет Регламентіне осы жауапкершілікті мемлекеттік органдардың бірінші басшыларына жүктеу бөлігінде өзгерістер енгізу мәселесі қарастырылып жатыр.  

Заң жобалары мәтіндерінің бірізділігі мен теңтүпнұсқалылығына қатысты  

Ұлт терминологиясын біріздендіру шеңберінде құрамына Парламент палаталарының депутаттары, Қазақстан Республикасының Президенті Әкімшілігінің, Парламент Палаталары аппараттарының, Премьер-Министр Кеңсесінің өкілдері және т.б. кіретін Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Республикалық терминологиялық комиссия (бұдан әрі – Комиссия) тұрақты негізде жұмыс істейді. Аталған комиссия шешімдерімен бекітілген терминдер мемлекеттік тілдегі құжаттарды әзірлеу барысында негізге алынады.  

2018 жылы Комиссияның 6 отырысы өтті. Комиссия отырыстарында  3 300 термин бекітілді. 

Үстіміздегі жылы Комиссияның 5 сәуірде және 28 маусымда 2 отырысы өтіп 1909 термин бекітілді.  

Терминдерді біріздендіру, ұлттық терминологияны дамыту, терминологиялық қорды толықтыру, сонымен бірге  Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясы мақұлдаған терминдердің жүйелі түрде бірізді қолданылуын іске асыру мақсатында «Termincom.kz» сайты жұмыс істейді. Аталған сайтта баршыға қол жетімді болу үшін бүгінгі күнге дейін бекітілген терминдер орналастырылған. Сонымен бірге жүйелі түрде жоспарға сай терминология тақырыбына арналған республикалық семинарлар, конференциялар ұйымдастырылып өткізіліп отырады. Аталған шаралар сұрақ-жауап форматындағы офлайн және онлайн түрінде өткізіледі.  

Сонымен қатар, сіздердің сауалдарыңызда атап өтілгендей, қазіргі уақытта құзыретті мемлекеттік органдардың түрлі сипаттағы объективтік және субъективтік себептерге байланысты заң жобаларын орыс тілінде әзірлеу тәжірибесі қалыптасқан. Бұл мәселені Үкімет пен заң шығару бастамасы құқығына ие ҚР Парламенті депутаттарының тығыз іс-қимылы арқылы шешуге болады деп пайымдаймыз.  

Бұл ретте, заң шығару процесінің аталған субъектілері заң жобаларын мемлекеттік тілде әзірлеуге ниет білдірген жағдайда ҚР Әділет министрлігінің Заңнама және құқықтық ақпарат институты заңнамалық актілердің жобаларын мемлекеттік тілде әзірлеу бойынша құқықтық, ғылыми-әдістемелік жәрдем көрсетуге әзір екенін хабарлаймыз. 

Депутаттық сауалдар жауаптарының сапасына қатысты 

Парламент депутаттары тарапынан Үкімет Басшысының, Үкімет мүшелерінің атына жіберілетін депутаттық сауалдарға сапалы әрі толық жауап беру мәселесі ҚР Үкіметінің ағымдағы жылғы 29 сәуірдегі және 14 мамырдағы отырыстарында қаралып, мемлекеттік органдарға Үкімет қорытындыларының, сондай-ақ депутаттық сауалдарға жауаптарды сапалы дайындау және мерзімдерін қатаң сақтау тапсырылды.  

Бұдан басқа, Үкіметтің заң шығару қызметі және Парламентпен өзара ісқимыл бойынша жұмысты жақсарту туралы мәселе ағымдағы жылғы 16 шілдеде мен төрағалық еткен кеңесте қаралып, оның қорытындысы бойынша мемлекеттік органдарға депутаттық сауалдарға берілетін жауаптардың сапасын арттыру туралы тапсырмалар берілді. 

Бұл мәселе Үкіметтің тұрақты бақылауында.  

Қазақстанның Премьер-Министрі мен Үкіметі жаңалықтарынан хабардар болыңыз — ресми Telegram-каналға жазылыңыз

Жазылу