Пандемия кезіндегі Қазақстан экономикасы, қалпына келтіру шаралары, заңдарға түзетулер және цифрландыруды енгізу — Ә. Ерғалиевтің есеп беру кездесуі

Ұлттық экономика министрі Әсет Ерғалиев халықпен есептік кездесу барысында ведомствоның 2020 жылы атқарған жұмысы, сондай-ақ ағымдағы қызметі мен болашаққа жоспарлары туралы баяндады.

Сонымен, оның айтуынша, 2020 жылы ұлттық экономика коронавирус инфекциясы пандемиясы орын алған күрделі жағдайда дамыды. Жаппай шектеу шараларын енгізу әлемдік экономика үшін ұсыныс жағынан да, сұраныс жағынан да екі есе соққы әкелді.

«Әлемдік ЖІӨ 4,3%-ға, сауда 9%-ға, тікелей шетелдік инвестициялар 42%-ға қысқарды. Бұл жағдайда Үкіметтің дағдарысқа қарсы ауқымды және уақтылы шараларының арқасында ел экономикасының құлдырауын 2,6%-ға дейін шектеуге қол жеткізілді», — деді ұлттық экономика министрі.

Нақты сектор экономика тұрақтылығының негізгі факторына айналды, оның өсуі 2020 жылдың қорытындысы бойынша 2% құрады.

Құрылыс, өңдеу және ауыл шаруашылығы салаларын дамытудағы жаңа тәсілдерді мемлекеттік қолдау және іске асыру экономиканың өсу құрылымында сапалы өзгерістерді қамтамасыз етті.

Индустриялық саясатты іске асырудың 10 жылында алғаш рет өңдеу өнеркәсібінің үлесі (13%) ЖІӨ-дегі тау-кен өнеркәсібінің үлесінен (12,4%) асып түсті.

Өңдеуші өнеркәсіптің көптеген секторларында өндірісті екі таңбалы ұлғайту қамтамасыз етілді.

Ауыл шаруашылығында соңғы 7 жылда ең жоғары өсім қамтамасыз етілді.

Құрылыс секторында рекордтық көрсеткіштерге қол жеткізілді.

2020 жылы 15,3 млн шаршы метр пәтер пайдалануға берілді, бұл 2019 жылдың деңгейінен 17%-ға жоғары.

Тұрғын үй құрылысы бойынша Қазақстан Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдерінің арасында 2 жыл қатарынан бірінші орын алып отыр.

Тау-кен өндіру өнеркәсібін есепке алмағанда, негізгі капиталға салынған инвестициялар 14,8%-ға өсті, бұл перспективада экономиканың тұрақты және сапалы өсуі үшін негіз болады.

Жылдық инфляция берілген нысаналы дәлізден аспай 7,5% құрады.

Жұмыссыздық деңгейі 4,9% құрады.

Moody 's, Fitch және Standard&Poor's жетекші рейтинг агенттіктері Қазақстан экономикасының пандемияға дейінгі инвестициялық рейтингтерін растады және биыл ұлттық өндірістің өсу қарқынына қатысты үміттерін арттырды.

 

Экономиканы қолдау шаралары

«Әлеуметтік-экономикалық тұрақтылықты сақтауға жалпы сомасы 6,3 трлн теңге немесе ЖІӨ-нің 9%-ы болатын дағдарысқа қарсы шаралардың 3 пакетін іске асыру ықпал етті», — деді Ә. Ерғалиев.

2020 жылы халық пен бизнесті қолдау бойынша шұғыл шаралар, әлеуметтік-экономикалық тұрақтылықты сақтау бойынша жедел шаралар, экономикалық өсімді қалпына келтіру бойынша кешенді жоспар қабылданды.

Шағын және орта бизнесті жеңілдікпен несиелендіру құралдары айтарлықтай кеңейтілді.

Айналым капиталын қаржыландыру ұлғайтылды. Кредиттерді жеңілдікті шарттармен қайта қаржыландыру, сондай-ақ несиелер бойынша төлемдерді төлеуді кейінге қалдыру ұсынылды.

Зардап шеккен салалар үшін салықтық ынталандыру шаралары қабылданды.

Бюджеттік және мемлекеттік басқарудың икемділігі қамтамасыз етілді. Бюджеттік ынталандыру артты.

Нәтижесінде, 700 мың кәсіпкер салықтық жеңілдіктерге ие болды, арзандатылған мөлшерлеме бойынша кәсіпкерлердің 40 мың жобасы қаржыландырылды, зардап шеккен салалардың қарыз алушыларының 80%-ының несиелер бойынша төлемдері кейінге қалдырылды.

4,6 млн қазақстандық төтенше жағдай кезінде табысынан айырылу бойынша төлем алды.

Контрциклдық макроэкономикалық саясатты мемлекеттік қолдау және іске асыру шараларының арқасында 2021 жылдың алғашқы 4 айының қорытындысы бойынша ЖІӨ-нің өсу қарқыны өткен жылдың наурыз айынан бастап алғаш рет оң аймаққа шықты.

«Биыл қаңтар-мамырда экономиканың қалпына келтіру өсу қарқыны 1,6%-ға дейін жеделдеді. Экономиканың оң өсу траекториясына шығуы біз болжағаннан ертерек қамтамасыз етілді», — деп хабарлады ҚР ҰЭМ басшысы.

Нақты секторда тау-кен өндіру өнеркәсібін есепке алмағанда өсім 7,4% құрады.

Эпидемиологиялық жағдай тұрақтанған жағдайда екінші ай қатарынан қызмет көрсету секторында оң өсу қарқыны байқалады.

Экономика салалары арасында ақпарат және байланыс (11,6%-ға), құрылыс (11,3%-ға), сауда (6,7%-ға), өңдеу өнеркәсібі (7,2%-ға), сумен (7,6%-ға) және электрмен жабдықтау (5,6%-ға), сондай-ақ ауыл шаруашылығы (3,1%-ға) жоғары өсімді көрсетті.

Экономиканың өндірмейтін салаларында негізгі капиталға инвестициялардың айтарлықтай өсуі 25,5% деңгейінде қамтамасыз етілді.

Инвестициялар көлемі құрылыста 2,3 есеге, өңдеу өнеркәсібінде – 82%-ға, ақпарат және байланыс саласында – 53%-ға, ауыл шаруашылығында – 47%-ға, саудада – 46%-ға, жылжымайтын мүлікпен операцияларда 29%-ға және көлікте 19%-ға ұлғайды.

 

Қазақстанның егемен кредиттік рейтингі

Әсет Ерғалиевтің айтуынша, дағдарысқа қарсы шараларды халықаралық қаржы және рейтингтік ұйымдар оң бағалады.

Moody's, Fitch және Standard&Poor's жетекші рейтинг агенттіктері Қазақстанның кредиттік рейтингін инвестициялық сенімділік деңгейінде растады.

Халықаралық сарапшылардың пікірінше, пандемия жағдайында экономиканың тұрақтылығы фискалдық және ақша-кредит саясаты шараларын тиімді іске асыру, сондай-ақ экономиканы қолдау арқылы қамтамасыз етілген.

«2021 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстанның ЖІӨ-нің мақсатты өсімі 3,1%-дан кем емес деңгейде жоспарланған. Бұл ретте әлемдік экономиканы дамыту бойынша өзекті нақты деректерді ескере отырып, біз болжамды деңгейден асып кетуіміз мүмкін», — деп хабарлады министр.

 

Бюджет саясаты

Пандемия жағдайында 2020 жылы бюджет шығындарының өсуі байқалды.

Бірінші кезекте әлеуметтік көмек және қамтамасыз ету, денсаулық сақтау, білім беру және ТКШ бойынша бюджет шығындары ұлғайды.

Республикалық бюджеттің кірістері (трансферттерді есепке алмағанда) 7 трлн теңгені құрады, оның ішінде салықтық түсімдер – 5,5 трлн теңге, салықтық емес түсімдер – 983,3 млрд теңге, негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер – 1,8 млрд теңге.

Шығыстар 14,2 трлн теңгені құрады.

Ұлттық қордың қаражатын пайдалануды төмендету шеңберінде «Ұлттық қордан 2021-2023 жылдарға арналған кепілдендірілген трансферт туралы» Заң қабылданды, ол кепілдік берілген трансфертті 2021 жылы – 2,7 трлн теңгеге дейін, 2022 жылы – 2,4 трлн теңгеге дейін, 2023 жылы 2,2 трлн теңгеге дейін қысқартуды көздейді.

«Кепілдендірілген трансферт мөлшерін анықтау бөлігінде жаңа бюджеттік Ереже әзірленді және регламенттелді. Жаңа ережеге сәйкес кепілдендірілген трансферттің мөлшері есептік баға кезінде Ұлттық қорға түсетін болжамды түсімдерден аспауы тиіс», — деп түсіндірді ҚР ҰЭМ басшысы.

Бюджеттік тәртіпті арттыру және азаматтарды «халықтық қатысу бюджеттеріне» тарту үшін мемлекеттік органдардың ақпараттық ресурстарының Бірыңғай порталында «халықтық қатысу бюджеті» модулі енгізілді.

Барлық тілек білдірушілер нақты уақыт режимінде азаматтар ұсынған «жобаларды» мәртебесін, дауыс санын және т. б. көрсете отырып қадағалай алады.

Жергілікті бюджеттер деңгейіне ШОБ-тен корпоративтік табыс салығының түсімдері берілді.

Бюджет шығыстарынан қайтарымды арттыру мақсатында 2020 жылы бюджет процесін реформалауды көздейтін Бюджет кодексіне түзетулер енгізілді.

Ұлттық экономика министрі мәлімдегендей, ағымдағы жылы бюджет процесі жаңа формат бойынша іске асырылуда.

Мәселен, шығыстарды жоспарлау стратегиялық мақсаттар мен индикаторларды айқындаудан басталады.

Жұмыс орындарын құру, инвестициялар тарту, бюджетке салық түсімдері бөлігінде мәлімделген шығыстардың экономикалық тиімділігін бағалауға баса назар аударылды.

Бұл шаралар бюджет қаражатын ыждағатты және үнемдеп жұмсауға бағытталған.

Бюджеттен тыс қорлардың (МӘСҚ, МӘСҚ) қаржысын ескеретін «кеңейтілген бюджетті» енгізу бойынша ұсыныстар дайындалды және енгізілді.

Тиісті заң әзірлене отырып, 2022-2024 жылдарға арналған бюджеттік параметрлер мен Ұлттық қордың болжамы қалыптастырылатын болады.

«Бюджет процесінің айқындығы мен ашықтығын арттыру мақсатында министрлік 2030 жылға дейінгі бюджет саясаты тұжырымдамасының жобасын әзірлеуді бастады. Бұл құжатта бюджетаралық қатынастарды жетілдіруге, бюджет шығыстарының тиімділігі мен экономикалық қайтарымын арттыруға, бюджеттің кіріс бөлігін нығайтуға бағытталған салық-бюджет саясатының негізгі шаралары көрініс табады», — деп толықтырды ол.

Бұдан басқа, жаңадан іске қосылатын объектілерді, жергілікті атқарушы органдардың бос қалдықтарын ұстауға арналған қаражатты ескеруге, сондай-ақ өңірлердегі инфрақұрылымның ағымдағы жай-күйін ескеретін қосымша салалық коэффициенттерді қолдануға мүмкіндік беретін жалпы сипаттағы трансферттерді есептеудің жаңа әдістемесі әзірленетін болады.

Сондай-ақ, биыл бюджет заңнамасы мәселелері бойынша заң жобасы әзірленіп, Парламент Мәжілісінің қарауына енгізілді.

Заң жобасының негізгі мақсаты бюджеттің атқарылу сапасын, бюджеттік тәуекелдерді басқарудың тиімділігін арттыру және бюджетаралық қатынастарды жетілдіру болып табылады.

Заң осы жылдың желтоқсан айында қабылданады деп жоспарлануда.

 

Салық саясаты

2020 жылғы төтенше жағдайларда салықтық және қаржылық ынталандыру, бизнеске әкімшілік жүктемені төмендету бойынша бұрын-соңды болмаған шаралар қабылданды.

Атап айтқанда, 2020 жылдың қазанына дейін экономиканың зардап шеккен секторлары үшін еңбекақы төлеу қорынан салықтар, әлеуметтік төлемдер бойынша мөлшерлемелер нөлденді.

Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары үшін ҚҚС мөлшерлемесі 8%-ға дейін төмендетілді.

Өсімақы сомасын есептен шығару бойынша жеке тұлғаларға салықтық рақымшылық жүргізілді.

2020 жылдың соңына дейін ұшақтардың қосалқы бөлшектерінің импортына ҚҚС, сондай-ақ резидент емес үшін ҚҚС және әуежайлардың жеріне салынатын жер салығы алынып тасталды.

2020 жылдың соңына дейінгі кезеңде экспортқа өткізілетін бензин (авиациялықты қоспағанда), дизель отыны бойынша акцизделетін тауарларды өндірушілер акциздер төлеуден босатылды.

Ірі сауда объектілері, сауда ойын-сауық орталықтары, кинозалдар, көрмелер, театрлар және спорт объектілері бойынша заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер мүлік салығын төлеуден босатылды.

Микро және шағын бизнес субъектілері табыс салығынан үш жылға босатылған.

Шаруа және фермер қожалықтары үшін ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер бойынша жер салығының мөлшерлемесі нөлге дейін төмендетілді.

Ірі қара мал мен асыл тұқымды балапандарды қамтитын АӨК биологиялық активтерінің импорты ҚҚС-тан босатылды.

2020 жылдың соңына дейін жүктерді автомобильмен халықаралық тасымалдауды жүзеге асыратын ершікті тартқыштарды алғашқы тіркегені үшін алым алынып тасталды.

2020 жылдың 1 маусымына дейін барлық ШОБ субъектілері үшін барлық салықтар мен әлеуметтік төлемдерді төлеу кейінге қалдырылды.

«Жалпы алғанда, барлық қабылданған шаралармен 1 трлн теңгеге жуық сомаға 700 мыңға жуық салық төлеуші қамтылды», — деп түйіндеді Ә. Ерғалиев.

Бұдан өзге, министр биылғы жылы пандемия зардаптарын жою және іскерлік белсенділікті ынталандыру мақсатында 2021 жылға арналған экономикалық өсуді қалпына келтіру жөніндегі өзектендірілген кешенді жоспар шеңберінде жедел салық шараларының жаңа пакеті қабылданғанын баяндады.

Ағымдағы жылғы 1 сәуірден бастап 1 шілдеге дейін зардап шеккен салаларда еңбекақы төлеу қорынан салықтарды төлеу бойынша кейінге қалдыру ұсынылды (118 түрі, бөлшек салық тізбесі).

Биыл 1 шілдеден бастап өз өндірісінің өнімдерін сату кезінде жаңадан құрылған өндірістік компаниялар үшін 2 жыл мерзімге ҚҚС бойынша 70% мөлшерінде қосымша есепке алу құқығын беру жоспарлануда.

Салық төлеушілерді СМС-хабарламалар арқылы салық міндеттемелері туралы хабардар ету көзделеді.

Сондай-ақ, ағымдағы жылғы 1 шілдеден бастап шоттарға тыйым салу үшін 6 АЕК-тен астам салық берешегінің шекті шегін белгілеу көзделеді.

Сонымен қатар, ағымдағы жылдың 1 шілдесінен бастап қызметкерлердің жеке қорғаныс құралдарынан алынған кірістерін табыс салығын салудан босату көзделіп отыр.

Қоғамдық тамақтандыру саласы үшін бөлшек салық режимі 6% мөлшерлемесі бойынша (2023 жылдан 2025 жылға дейін) ұзартылатын болады. Бұл шара қоғамдық тамақтану саласындағы 18 912 салық төлеушіні қамтиды, бұл 2 жыл ішінде айналым қаражатын 24 млрд теңгеге ұлғайтуға мүмкіндік береді.

2022 жылғы 1 қаңтардан бастап топішілік қарыздар бойынша сыйақыларды төлеуге арналған шығыстарды шегерімге жатқызу көзделеді.

Жаңа негізгі қорларға қайта инвестициялауға бағытталған шағын кәсіпкерлік кірістерін КТС-тен босату жоспарлануда. Бұл инвестицияларды ұлғайтуға және өңдеуші өнеркәсіп салаларындағы қызметті ынталандыруға мүмкіндік береді.

Мобильдік қосымшаны пайдалану арқылы арнайы салық режимін енгізу салық төлеушілердің қызметін тіркеуді, тоқтатуды және салық міндеттемелерін орындауды жеңілдетуге мүмкіндік береді.

2022 жылдан бастап мүлік салығының мөлшерлемесін төмендету және әлеуметтік кәсіпкерлік субъектілері үшін оқытуға жұмсалған шығыстар бойынша 2 есе шегерім көзделеді.

Салық саясатын жетілдіру жөніндегі жоғарыда аталған барлық шаралар әлеуметтік кәсіпкерлікті дамыту мәселелері жөніндегі заң жобасында көрініс тапты.

 

Инвестициялық саясат

Экономиканы дамытудың негізгі аспектісі елге инвестициялар тарту болып табылатыны құпия емес.

Инвестиция деңгейінің бұрын-соңды болмаған құлдырауы және сауда соғыстарының күшеюі инвестициялар мен нарықтар үшін жаһандық бәсекелестікті күшейтуде.

«Осыған байланысты сапалы инвестицияларды таргеттелген және проактивті тарту арқылы жаңа инвестициялық циклды іске қосу бойынша жүйелі шаралар іске асырылуда. Қосылған құн тізбегінің әрбір кезеңінде капиталдың әрбір ұстаушысымен "дәлме-дәл" жұмысты көздейтін инвесторлар үшін жаңа жағдайлар жасалуда. Өткен жылы ғана инвестиция тарту мәселелері жөніндегі үйлестіру кеңесінің 21 отырысы және инвестициялық штабтың 4 отырысы өткізілді», — деді Ұлттық экономика министрлігінің басшысы.

Елдің инвестициялық тартымдылығын жақсарту бойынша жаңа жүйелі шаралар қаралды.

Жаңа құрал — келісімдерді бекіту мақсатында мемлекет пен инвесторлар арасында жасалатын инвестициялар туралы келісім енгізілді.

Келісім шеңберінде инвесторға салықтық және кедендік жеңілдіктер, күрделі шығындардың бір бөлігін өтеу түрінде жеке қолдау шаралары және заттай гранттар беріледі.

Биыл қаңтар айында Ауыл шаруашылығы министрлігі мен «VALLEY KUSTO GB BV» компаниясы арасында инвестициялар туралы алғашқы келісім жасалды.

Инвестициялық преференциялар беру тамақ және жеңіл өнеркәсіп салаларындағы жаңа жобаларды іске асыру кезінде көзделеді.

Аталған салаларға салынатын инвестициялардың шегі 1 млн еселік АЕК-ке дейін төмендетілді.

Ағымдағы жылы инвестициялар тарту мақсатында мынадай міндеттерді іске асыру жоспарланып отыр.

Экономиканың басым секторларында ірі компаниялармен инвестициялар туралы келісімдер жасасу (оның ішінде «Tyson Foods» компаниясымен бірлесіп ет өңдеу зауытын салу) бойынша жұмыс жалғасады.

Инвестициялық келісімдер жасасу мерзімін қысқарту және төрелік талқылаулар санын азайту жоспарлануда.

Инвестициялық дауларды шешу сотқа дейінгі тәртіппен жүргізіледі.

Инвестицияларды өзара қорғау және көтермелеу туралы екіжақты үкіметаралық келісімдер жасасу бойынша модельдік инвестициялық келісім әзірленетін болады.

Өңірлерде инвестициялық жобаларды іске асыру қолданыстағы шаралардың тиімділігін кешенді бағалаумен сүйемелденетін болады.

Инвестицияларды тарту бойынша жаңа ынталандырулар инвестициялық саясаттың жаңа тұжырымдамасында көрініс табады.

Инвесторлармен жұмыс бойынша үздік практикаларды анықтау мақсатында өңірлердің инвестициялық тартымдылығының рейтингі енгізілетін болады.

2021 жылдың жұмыс қорытындысы бойынша инвестициялар бойынша Ұлттық баяндама дайындалады.

 

МЖӘ және бюджеттік инвестициялар

МЖӘ дамыту бойынша белсенді жұмыстар жалғасуда.

Әсет Ерғалиев хабарлағандай, өткен жылдың қорытындысы бойынша мынадай нәтижелерге қол жеткізілді.

Инвестициялық шығындардың өтемақысын төлеуді жүзеге асыру тәртібі заңнамалық түрде қамтамасыз етілген.

Бұл төлемдер кем дегенде 5 жыл мерзімге тең үлестермен қамтамасыз етіледі, бұл бюджетке жүктемені азайтуға мүмкіндік береді.

Ұзақ мерзімді жеке салымдарды және міндеттерді, кепілдіктерді, тәуекелдер мен кірістерді мемлекеттік және жекеше әріптес арасында теңгерімді бөлуді қамтамасыз ету мақсатында МЖӘ объектісін пайдалану мерзімі кемінде 5 жылға (МЖӘ жобасының ерекшеліктеріне қарай) регламенттелген.

«Қайтарымды МЖӘ» құралы енгізілді, бұл бизнеске жеке инвестициялардың негізгі объектісінің инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымын құруға жұмсалған өз шығындарын өтеуге мүмкіндік береді.

Бұл құрал өндірістік инфрақұрылымды, оның ішінде энергетика, ТКШ және көлік инфрақұрылымы салаларында дамытуға ықпал етеді.

Бюджеттік инвестициялар саласында заңнаманы жетілдіру бойынша жұмыс үздіксіз жүргізілуде.

Мәселен, «Бюджет кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2020 жылғы 25 желтоқсандағы Заң шеңберінде Нұр-Сұлтан қаласында, Жамбыл және Солтүстік Қазақстан облыстарында жаңа схема бойынша пилоттық жобаларды іске асыруға мүмкіндік беретін норма қабылданды.

Бұл әлеуметтік объектілерді жоспарлау мен салу уақытын қысқартуға және олардың құнын төмендетуге мүмкіндік береді, бұл бюджетке қайтарылуы не жаңа мемлекеттік инвестициялық жобалар шеңберінде толық пайдаланылуы мүмкін қаражатты үнемдеуге әкеледі.

Биыл келесі іс-шараларды іске асыру жоспарланған:

  • МЖӘ және Концессиялар туралы заңдардың жартылай сәйкес келуі МЖӘ-нің өте кең анықтамасына байланысты шатасуға әкеледі. Осыған байланысты, қайталануды болдырмау, сондай-ақ МЖӘ тетіктерін қолдану қағидаттарын реттеу жоспарлануда.
  • бюджет қаражатын ұтымды жұмсау және мемлекеттік қарыздың жинақталуына жол бермеу мақсатында жеке қаржылық бастаманы қолдану мәселесі ретке келтіріледі.
  • мемлекеттің ең төменгі кепілді табысын қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік қолдау шараларын ұсыну тәртібі жетілдірілетін болады. Ол үшін жобаларды мемлекеттік әріптес үшін коммерциялық тәуекелді жабу дәрежесі бойынша бөлу жоспарлануда, бұл, оның ішінде, тұтыну кепілдігі мәселесін реттеуге әкеледі. Негізгі фактор төлем қабілетті сұраныстың болуы болады.
  • медиация және әлемдік келісім бойынша дауларды ықтимал реттеу үшін нормаларды енгізу, сондай-ақ ұлттық инвесторлар үшін төрелікті көздеу жоспарлануда.

 

Кәсіпкерлікті дамыту

2020 жылы кәсіпкерлік белсенділікті ынталандыру мақсатында бизнес-ахуалды жақсарту бойынша заңнамалық түзетулердің 8-топтамасы қабылданды.

6 кодекс пен заңның 33-іне бизнес субъектілерінің мемлекеттік қызметтерді алу рәсімдерін оңайлату мен мерзімдерін қысқартуды көздейтін 200-ге жуық түзету енгізілді.

«Бұл түзетулер Қазақстанға Дүниежүзілік Банктің "Doing business" рейтингісінде 3 позицияға көтеріліп, 192 елдің арасында (2019 жылы) 25-орынды иеленді», — деді ҚР ҰЭМ басшысы.

2020 жылы енгізілген мораторийдің нәтижесінде шағын және микро бизнесті тексеру саны 4,6 есеге (128,4 мыңнан 27,4 мыңға дейін) азайды.

Шағын және микро бизнеске қатысты тексерулер 7 есеге қысқарды (66,2 мыңнан 9,3 мыңға дейін).

Кәсіпкерлердің құқықтарын заңсыз әрекеттерден қорғау мақсатында кәсіпкерлердің «адалдық» презумпциясы қағидатын енгізу бойынша түзетулер қабылданды.

Тұрақты негізде реттеушілік әсерге талдау жүргізіледі.

Реттеушілік саясат жөніндегі ведомствоаралық комиссия 84 жобаны қарады, 69 жобаны немесе келіп түскендердің 82%-ын мақұлдаудан бас тартты.

Жаңа реттегіш құралдарды енгізуден бас тарту бизнестің 512 млн теңге сомасына шығыстарының алдын алуға мүмкіндік берді.

 

ШОБ жеңілдікпен қаржыландыру

2020 жылы дағдарысқа қарсы шаралар аясында жеңілдетілген несие алу шарттары жақсартылды.

«Бизнестің жол картасы 2025» бағдарламасы бойынша кәсіпкерлер үшін қарыз қаражатының түпкілікті құны 6% құрады.

Несие көлемі 7 млрд теңгеге дейін ұлғайтылды.

Салалық шектеулер алынып тасталды.

Бұл шағын және орта бизнеске қызмет түріне қарамастан жеңілдікті қаржыландыру алуға мүмкіндік берді.

Кепілдік беру құралы бойынша «Даму» қорының кепілдіктері берілетін кредиттер сомасы ұлғайтылды.

Кепілдіктердің 50%–ы 1 млрд теңгеге дейін, 85%-ы 360 млн теңгеге дейін несие бойынша беріледі.

ШОБ кредиттері бойынша борыштық жүктемені төмендету мақсатында қолданыстағы кредиттерді қайта қаржыландыру мерзімі ұлғайтылды.

«БЖК-2025» шеңберінде микро және шағын кәсіпкерлік субъектілеріне микрокредит беру бойынша жаңа бағыт енгізілді.

Бизнестің осы санаты үшін субсидиялау есебінен кредиттер 6% мөлшерлеме бойынша қолжетімді.

Шағын несиелер айналым қаражатын толықтыруға 5 млн теңгеге дейін, өндірістік қажеттіліктерге 20 млн теңгеге дейін беріледі.

Қызметтің барлық түрлері бойынша шектеулер жоқ.

«Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасы бойынша жеңілдетілген несиелер жылдығы 6%-дан қолжетімді.

Осы бағдарлама бойынша несиелендірудің жалпы көлемі 1 трлн теңгеге дейін ұлғайтылды. Тауарлар мен қызметтердің тізімі айтарлықтай кеңейтілді.

2020 жылдың қорытындысы бойынша «Бизнестің жол картасы-2025» және «қарапайым заттар экономикасы» бағдарламалары шеңберінде жалпы сомасы 746,5 млрд теңгеге 6 194 жоба субсидияланды.

261,8 млрд теңге несие сомасына 6 920 жоба бойынша кепілдік берілді.

Алдын ала деректер бойынша 2020 жылы экономикадағы ШОБ үлесі 31,6%-ға жетті.

ШОБ субъектілері 2020 жылы 32,7 трлн теңге сомасына өнім шығарды.

«Ағымдағы жылдың 1 қаңтарына ШОБ-та жұмыспен қамтылғандар саны 3,4 млн адамды немесе экономикадағы жұмыспен қамтылғандардың жалпы санының 38%-ын құрады. Биыл ШОБ жеңілдікпен несиелендіру жұмыстары жалғасуда», — деді ұлттық экономика министрі.

Биыл бірінші тоқсанда 319 млрд теңге сомасына 13 мыңнан астам жоба жеңілдікті қаржыландыру алды. Жыл қорытындысы бойынша «БЖК-2025» және «Қарапайым заттар экономикасы» шеңберінде жеңілдетілген несие берумен 1,2 трлн теңге сомасына 24 мыңнан астам жобаны қамтамасыз ету жоспарлануда.

Экономиканың зардап шеккен секторларында ШОБ кредиттерін қайта қаржыландыру шеңберінде қолдау көрсетіледі. 2020 жылғы 15 наурыз бен 2021 жылғы 15 наурыз аралығындағы кезеңде 475 млрд теңге сомасына 9 мың жоба бойынша қайта қаржыландыру үшін субсидиялар берілді.

Осы жылы аталған тізбе 145 ЭҚЖЖ-ға кеңейтілді. Кеңейтілген тізбе бойынша субсидиялар 132 млрд теңге кредиттік қоржын сомасына 2 мың жоба бойынша төленетін болады. Ағымдағы жылғы 1 сәуірде Мемлекет басшысы экономиканың зардап шеккен секторларында жеңілдікті шарттармен кредиттерді қайта қаржыландыруды, мерзімін 1 шілдеге дейін ұзартуды тапсырды. Осы жұмыс аясында 93 ЭҚЖЖ анықталды. 425,5 млрд теңге несие сомасына 6,7 мыңнан астам жобаны қамту жоспарлануда.

 

2021 жылдың I тоқсанындағы «БЖК–2025» және «Қарапайым заттар экономикасы» мемлекеттік бағдарламаларының нәтижесі

«Ағымдағы жылдың I тоқсанының қорытындысы бойынша "Бизнестің жол картасы-2025" және "Қарапайым заттар экономикасы" бағдарламалары шеңберінде жалпы сомасы 232 млрд теңгеге 5 884 жоба субсидияланды», — деді Ә. Ерғалиев.

87 млрд теңге несие сомасына 6 892 жоба бойынша кепілдік берілді.

Сондай-ақ, ағымдағы жылы «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасымен бірлесіп, 50 мыңнан астам бизнес субъектілеріне жүргізілген сауалнаманы ескере отырып, ШОБ қолдау бойынша жаңа шаралар әзірленді.

Осы нәтижелерге негізделе отырып, 2021 жылға арналған экономикалық өсуді қалпына келтіру жөніндегі кешенді жоспар өзектендірілді.

Келесі 4 бағыт бойынша 60-тан астам қолдау шаралары қарастырылған:

1. Бизнеске жүктемені азайту. Бұл бағыт тыйым салынған және шектеулермен бизнестің мүлік салығын төлеуден босатуды ұзартуды, мемлекеттік мүлік объектілері және квазимемлекеттік сектор мүлкі бойынша жалдау төлемдерін төлеуден 2021 жылғы 1 шілдеге дейін босатуды және басқа да шараларды қамтиды.

2. Қаржыландыруға қол жеткізу. 145 ЭҚЖЖ бойынша ШОБ субъектілерінің банктік қарыздарын жеңілдікпен қайта қаржыландыру, ШОБ кредиттері бойынша төлем төлеуді 2021 жылғы 1 сәуірден 2021 жылғы 30 маусымға дейін кейінге қалдыру.

3. Сұраныс нарықтарына қол жеткізу. Аталған блок мемлекеттік сатып алуларға және квазимемлекеттік сектордың сатып алуларына қолжетімділікті жеңілдетуге бағытталған шараларды, оның ішінде маңызы аз (1 мың АЕК-ке дейін) мемлекеттік сатып алулар бойынша отандық тауар өндірушілерді қолдау тетігін енгізуді, сондай-ақ ШОК-тың мемлекеттік сатып алуға қолжетімділігін кеңейту үшін төленген салықтар көрсеткішінің шегін 4%-дан 3%-ға дейін төмендетуді қамтиды.

 

«Таза парақтан» реттеу 

Ағымдағы жылы министрлік кәсіпкерлік қызметті реттеуді «таза парақтан» енгізуді көздейтін заң жобасын әзірледі.

Бұл құжатта келесі негізгі новеллалар ескеріледі:

1) кәсіпкерлер үшін міндетті талаптарды қамтитын НҚА дерекқоры болып табылатын міндетті талаптар тізілімін енгізу. Тізілімде талаптар болмаған жағдайда мемлекеттік орган кәсіпкерлерді жауапкершілікке тарта алмайды;

2) эксперименттік құқықтық режимді енгізу. Жаңа талаптарды практикада сынауға арналған ерекше құқықтық режим;

3) мемлекеттік бақылаудың жаңа нысандарын енгізу. Жаңа мемлекеттік бақылау аясында алдын алу іс-шараларын жүргізбестен бизнеске баруға тыйым салынды;

4) кәсіпкерлік субъектілерінің есептілігін автоматтандыру;

5) «1 in 2 out» қағидатын енгізу, ол бір жаңасын енгізу кезінде қолданыстағы екі талапты алып тастауды көздейді.

«Бірінші кезеңде 2023 жылға дейінгі кезеңде төрт басым сала (сауда, ауыл шаруашылығы, көлік, тұру және тамақтану жөніндегі қызметтер) бойынша талаптар түбегейлі қайта қарауға жатады. Қалған салалар бойынша талаптарды қайта қарау 2023 жылға жоспарланған. Осылайша, 2024 жылдан бастап кәсіпкерлік қызмет саласындағы жаңа реттеу саясаты іске қосылады», — деп толықтырды министр.

Бұл тәсілдер ағымдағы жылғы 21 сәуірде Президент жанындағы реформалар жөніндегі Жоғары Кеңестің отырысында мақұлданды.

Бүгінгі таңда заң жобасы барлық мемлекеттік органдармен келісілді, Үкімет отырысында мақұлданды және Мәжіліске енгізу сатысында тұр.

 

Бизнес жүргізу үшін жағдайларды жақсарту бойынша түзетулердің жаңа пакетін қабылдау (Doing Business)

2014 жылдан бастап 2020 жылға дейін «Doing Business» рейтингінде елдің позициясын жақсарту бойынша түбегейлі реформалар жүргізілді.

Нәтижесінде, 7 жыл ішінде елдің позициясы 2019 жылдың қорытындысы бойынша 76-дан 25-орынға көтерілді.

Үкіметтің өршіл мақсаты – Doing Business рейтингінде 20 үздік елдің қатарына кіру.

Осы мақсаттарды іске асыру үшін бизнес жүргізу мәселелері бойынша заң жобасы әзірленді.

Заң жобасының реттеу нысаны табиғи монополиялар саласындағы заңнаманы жетілдіру, үлестік құрылысқа мониторингті күшейту, жарнама қызметі саласын реттеу, тұрғын үй мәселелерін жақсарту, бәсекелестікті дамытуға кедергі келтіретін тосқауылдарды жою, кәсіпорындарды тіркеу бағыттары бойынша рәсімдерді оңайлату, электрмен жабдықтау, меншікті тіркеу, несие алу , миноритарлық инвесторларды қорғау жүйесіне қосу, келісімшарттардың орындалуын қамтамасыз ету сияқты өзекті мәселелер болады.

Бұл заң жобасын Парламентке ағымдағы жылдың қыркүйек айында енгізу жоспарланып отыр.

Экономиканың бәсекелі секторларындағы мемлекет үлесін төмендету жөніндегі жұмыс шеңберінде жекешелендірудің 2020 жылға дейінгі Кешенді жоспарын іске асыру аяқталды.

Сомасы 630 млрд теңгеге 503 нысан сатылды. 302 нысан қайта құрылып, таратылды.

59-ы жаңа кешенді жоспарға көшірілді. Негізінен олар коммуналдық меншік объектілері.

Мемлекеттің ел экономикасына қатысуын одан әрі қысқарту мақсатында жекешелендірудің 2025 жылға дейінгі жаңа бесжылдық кешенді жоспары қабылданды.

Жаңа жоспарға 736 ұйым кірді.

Сондай-ақ бәсекелі нарыққа коммуналдық меншіктің 601 объектісін беру жоспарлануда.

Алғашқы екі жыл ішінде 500-ден астам нысанды өткізу жоспарланып отыр.

«Акцияларын қор нарықтарына шығару (IPO – ҚТЖ, ҚМГ, Тау-Кен Самұрық, Эйр Астана) және стратегиялық инвесторларға өткізу жоспарланған компаниялар бойынша сату алдындағы дайындықты жүргізу басталады. Жоспарланған іске асыру мерзімі – 2022-2023 жылдары», — деп түсіндірді министрлік басшысы.

Жекешелендіру жоспарын сапалы және уақтылы орындау мақсатында өткізу қағидалары жетілдірілетін болады.

Бақылауды күшейту үшін Yellow Pages қағидаттарын қолдана отырып, тиісті жобалық кеңсе құрылды.

Жекешелендіру жоспары тауар нарықтарындағы бәсекелестіктің жай-күйіне жүргізілетін мониторинг ескеріле отырып, тұрақты түрде өзектілендірілетін болады.

Жекешелендіру жоспарын іске асыру нәтижесі 2025 жылға қарай мемлекеттің экономикаға қатысуын 14%-ға дейін қысқарту, сондай-ақ стратегиялық инвесторлар тарту және еңбек өнімділігін арттыру, ШОБ-тың көрсетілетін қызметтерге, жекешелендірілетін компанияларға кеңінен қол жеткізуін қамтамасыз ету, квазимемлекеттік сектордың тиімділігін арттыру және оның ықшамдылығын қамтамасыз ету болады.

 

Өңірлік саясат

Өңірлердің экономикалық бәсекеге қабілеттілігін арттыру және халықтың өмір сүру сапасын жақсарту министрліктің басым міндеті.

Өңірлік саясат функционалдық қалалық аудандарда, моно-және шағын қалаларда және тірек ауылдарда инфрақұрылымды дамытуға бағытталған.

Өңірлерде өмір сүрудің базалық сапасын қамтамасыз ету үшін өңірлік стандарттар айқындалды.

2020 жылы 19 моно және 7 шағын қаланың инженерлік инфрақұрылымын дамытуға 26 жобаны іске асыру үшін 10 млрд теңге бөлінді.

Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды, жолдарды, электр беру желілерін, орамішілік желілерді және абаттандыру объектілерін салу және реконструкциялау бойынша жұмыстар жүргізілді.

Нәтижесінде 670 жұмыс орны құрылып, 200 км жол мен инженерлік желілер жаңғыртылды.

Ірі қалалардың шет аймақтарын дамыту бойынша жалпы сомасы 23,1 млрд теңгеге 49 жоба іске асырылды (Ақмола облысы – 5,7 млрд теңге, Нұр-Сұлтан қаласы – 5,0 млрд теңге, Алматы қаласы – 7,7 млрд теңге, Шымкент қаласы – 4,7 млрд теңге).

112 шақырым жол, 1 мың шақырым инженерлік желі және 11 әлеуметтік нысан салынды.

«Ауыл – Ел бесігі» жобасы аясында 216 ауылда жалпы сомасы 80,6 млрд теңгеге 992 жоба іске асырылды.

Осы қаражат есебінен 1,4 мың км жол және 400 км астам инженерлік желілер, 104 мектеп пен балабақша, 83 мәдениет және спорт объектісі, 32 денсаулық сақтау объектісі (емханалар, АА, ФАП және т.б.) салынды және жөнделді. 10 мыңнан астам жұмыс орны құрылды.

Жалпы, «Ауыл – Ел бесігі» жобасы бойынша іске асырылған екі жыл ішінде (2019-2020 жж.) қаржыландыру көлемі 124 млрд теңгені құрады.

Нәтижесінде 1,9 мың км жол және 1 мың км инженерлік желілер, 188 мектеп пен балабақша, 170 мәдениет және спорт объектілері, 55 денсаулық сақтау объектілері (емханалар, да, ФАП және т.б.) салынды және жөнделді. 16 мыңға жуық жұмыс орны құрылды.

Ауылдарда кадрлық әлеуетті арттыру үшін «Дипломмен ауылға» жобасы бойынша 2020 жылы 5 мың маман 20 млрд теңге сомасына тұрғын үйге бюджеттік кредит алды және 8,8 мың маман 2,2 млрд теңге сомасына көтерме жәрдемақы алды.

Тірек ауылдардағы (1 173 ауыл) өмір сүру жағдайларының жақсаруы нәтижесінде халық санының 231 мың адамға (6 621,3 мыңнан 6 852,7 мың адамға дейін) өсуі байқалады.

Биыл моно- және шағын қалалардың инженерлік инфрақұрылымын дамытуға 62 жобаны іске асыруға 17 млрд теңге қарастырылған.

Шамамен 400 км жол мен инженерлік желілер жаңғыртылады, 1 мыңнан астам жұмыс орны құрылады.

Ірі қалалардың шет аймақтарын дамытуға 51 жобаны іске асыруға 32,2 млрд теңге қарастырылған.

Осы қаражат есебінен 2 мың км-ден астам жол мен инженерлік желілер, сондай-ақ 12 әлеуметтік сала объектісі (дене шынықтыру-сауықтыру кешендері, мектептер, балабақшалар және басқалар) салынатын болады.

«Ауыл – Ел бесігі» жобасы аясында жалпы сомасы 106 млрд теңгеге 1140 жоба іске асырылады. 480 ауылда инфрақұрылымды жаңғырту көзделеді.

Бұл қаражат көлік инфрақұрылымын дамыту бойынша 716 жобаны (1,5 мың км кентішілік жолдар), әлеуметтік объектілерді жаңғырту бойынша 304 жобаны (132 мектеп пен балабақша, 40 аурухана, амбулаториялар және т.б., 132 мәдениет үйі, клубтар және спорт объектілері), ТКШ объектілерін дамыту бойынша 120 жобаны (1,6 мың км инженерлік желілер) іске асыруға бағытталатын болады.

«Дипломмен ауылға» жобасы бойынша 4,5 мың маманға 20 млрд теңге сомасына тұрғын үйге бюджеттік кредиттер беріледі және 8,4 мың маман көтерме жәрдемақы алады.

«Жалпы, министрлік тарапынан іске асырылып жатқан барлық жобалар бойынша уақытылы және тиімді шаралар қабылдау мақсатында тұрақты негізде жедел мониторинг жүргізіледі. Мемлекеттік жоспарлаудың жаңа жүйесіне сәйкес ведомство еліміздің 2025 жылға дейінгі өңірлік даму жоспарының жобасын әзірледі», — деді Әсет Ерғалиев.

Орта мерзімді кезеңге арналған өңірлік дамудың негізгі қағидаттары салалық саясаттардағы өңірлік бейтараптық, адам орталықтылығы (адамның өзі кеңістіктік таңдау жасайды, бұл ретте мемлекет базалық көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз етеді), өңірлердің жергілікті жерлердегі мәселелерді шешудегі дербестігі болады.

Аталған шараларды іске асыру олардың әлеуетін ашу арқылы өңірлердің әлеуметтік-экономикалық жүйелерінің бәсекеге қабілеттілігін нығайтуға бағытталған.

Мемлекеттік аппараттың тиімділігін арттыру мақсатында азаматтардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған мемлекеттік басқарудың сервистік және «адам-орталық» моделі қалыптастырылуда.

Мемлекет басшысының Жарлығымен (26 ақпандағы №52) Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқаруды дамытудың 2030 жылға дейінгі Тұжырымдамасы бекітілді.

Тұжырымдама нақты іс-қимыл жоспарына сәйкес жобалық тәсіл негізінде іске асырылатын болады.

Ұлттық экономика министрлігінің басшысы атап өткендей, бұл шаралар мемлекеттік басқарудың тиімділігін, мемлекеттік аппараттың ашықтығы мен есептілігін, сондай-ақ мемлекеттік қызметшілердің кәсібилігін арттыруға мүмкіндік береді.

Жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстар шеңберінде 2020 жылы министрлік биліктің аудандық, қалалық және ауылдық деңгейлерінің дербестігі мен жауапкершілігін кеңейту жөніндегі заң жобасын әзірлеп, Парламент Мәжілісіне енгізді.

Заң жобасы жергілікті өзін-өзі басқарудың кіріс базасын кеңейтуге, ауылдық округтер әкімдерінің аппараттарына жүктемені азайтуға, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың өкілеттіктері мен жауапкершілігін кеңейтуге бағытталған.

Ағымдағы жылы аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің әкімдерін тікелей сайлауды енгізу бойынша заңдар әзірленіп, қабылданды.

Қазіргі уақытта елде тікелей сайлау өткізу, кандидатты ұсыну, тіркеу, сайлау өткізу және аудандық маңызы бар қалалар, ауылдар, кенттер, ауылдық округтер әкімдерінің қызметіне кірісудің нақты тәртібі Заңмен регламенттелген.

Заңдарды іске асыру азаматтардың белсенділігін және олардың билікке деген сенімін, ауыл әкімінің есеп беруін және жедел әрекет етуін, сондай-ақ елдегі саяси бәсекелестікті арттыруға мүмкіндік береді.

Сондай-ақ 2030 жылға дейін жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытудың жаңа моделі қалыптастырылуда.

Жұртшылықтың ұсыныстарын ескере отырып, негізгі тәсілдер ЖӨБ дамыту тұжырымдамасының жобасында көрініс табады.

Оны іске асыру екі кезеңде жоспарланған: I кезең – 2021-2024 жж. және II кезең – 2025-2030 жж.

ЖӨБ органдарын одан әрі жетілдіре отырып, мемлекеттік басқару мен ЖӨБ деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін нақты ажыратуды қамтамасыз ету жоспарлануда.

 

Тариф саясаты

Тариф саясаты бағыты бойынша келесі нәтижелерге қол жеткізілді.

2021 жылдың басында халық үшін тарифтер (2020 жылғы қаңтармен 2021 жылғы қаңтарға қарағанда салыстыру) орташа алғанда 0,4%-ға төмендеді, оның ішінде келесі қызметтерге:

  • жылумен жабдықтау – 3,75%%;
  • сумен жабдықтау – 0,34%;
  • су бұру 1,37%.

Бұл ретте электрмен жабдықтау қызметтеріне тарифтер 3,92%-ға өсті.

2020 жылы ТЖ және карантин кезеңінде тарифтер орта есеппен 7,4%-ға төмендеді (оның ішінде сумен жабдықтау қызметтеріне 8%-ға, су бұруға 9,3%-ға және жылумен жабдықтауға 7,6%-ға, электрмен жабдықтауға 5%-ға төмендеу).

Нәтижесінде 2020 жылға арналған реттелген көрсетілетін қызметтер тарифтерінен инфляцияға жиынтық үлес 0,11% құрады.

Халық үшін жалпы үнемдеу бір айда шамамен 1 млрд теңгені құрады.

Сондай-ақ, бекітілген тарифтік сметалар мен инвестициялық бағдарламалардың орындалуы министрліктің ерекше бақылауында.

2020 жылы табиғи монополиялар субъектілерінің міндеттемелерін орындамағаны үшін жалпы сомасы 14,5 млрд теңгеге ТКШ қызметтеріне уақытша өтемдік тарифтерді енгізу бойынша шаралар қабылданды.

Ағымдағы жылы тарифтік саясатты іске асыру табиғи монополиялар субъектілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне тарифтерден инфляцияға салым дәлізін сақтауға, сондай-ақ коммуналдық қызметтерге тарифтердің негізсіз өсуіне жол бермеуге бағытталатын болады.

Сондай-ақ, Ә. Ерғалиевтің айтуынша, табиғи монополиялар субъектілерінің сатып алулары мен есептілігінің барлық түрлері электрондық форматқа көшіріледі.

Коммуналдық салада бюджет қаражаты есебінен салынған иесіз желілер мен объектілерді, сондай-ақ газ тасымалдау және газ тарату жүйелерін табиғи монополиялар субъектілеріне сенімгерлік басқаруға беру мақсатында мониторинг тұрақты негізде жүргізілетін болады.

«Табиғи монополиялар туралы» Заңға және тарифтерді қалыптастыру қағидаларына өзгерістер мен толықтырулар енгізу арқылы табиғи монополиялар саласындағы құқықтық базаны жетілдіру жалғасады.

Өңірлердің әкімдіктерімен бірлесіп, жылумен жабдықтау саласындағы табиғи монополиялар субъектілері бойынша тарифтің шығын бөлігін азайтуға бағытталған бюджеттен бөлінетін субсидияларға кешенді талдау жүргізілетін болады.

«Бұл жұмыс сондай-ақ негізгі борышты қайтару кезеңі басталған кезде тарифке олардың ықтимал әсерін айқындау және валюталық қарыздарды қайта қаржыландыру бойынша ұсыныстар әзірлеу мақсатында халықаралық ұйымдардың тартылған қарыздары және ТКШ салаларындағы бюджеттік қарыздар бойынша жүзеге асырылатын болады», —  деді ол.

 

2020-2021 жылдардағы халықаралық ынтымақтастық

Халықаралық экономикалық ынтымақтастық аясында министрлік келесі жұмыстарды атқарды.

Бірқатар салалар бойынша ынтымақтастықты кеңейту жөніндегі үкіметаралық комиссиялардың отырыстары өткізілді. Өзбекстанмен және Македониямен меморандумдарға қол қойылды.

Көпжақты ынтымақтастық желісі бойынша ЕАЭО, ТМД, ШЫҰ шеңберіндегі бірқатар отырыстарға қатысты.

ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің темекі өнімдеріне акциздер саласында салық саясатын жүргізу қағидаттары туралы келісімді ратификациялау басталды.

Биыл халықаралық экономикалық ынтымақтастық шеңберінде үкіметаралық комиссиялар шеңберінде қазақстандық мүдделерді ілгерілету бойынша жұмыс жалғастырылады (ҰЭМ Хорватиямен, Солтүстік Македониямен, Болгариямен, Сербиямен, Индонезиямен ҮАК-қа жетекшілік етеді).

Ресеймен екіжақты экономикалық және шекара маңы ынтымақтастығы бағдарламасын іске асыру, сондай-ақ Португалия, Черногория, Болгария және басқа елдермен экономикалық ынтымақтастық жөніндегі халықаралық шарттарға қол қою жоспарлануда.

Бұдан басқа, экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымымен ынтымақтастық желісі бойынша 37 жұмыс органымен ынтымақтастық жалғасуда.

Министр хабарлағандай, жаңа құқықтық құралдарға қосылу бойынша жүргізіліп жатқан жұмыс ел мүдделерін ілгерілетуге оң әсерін тигізеді.

Халықаралық қаржы ұйымдарымен өзара іс-қимыл шеңберінде 2025 жылға дейінгі ынтымақтастықтың жаңа бағдарламасы қабылданады.

Жалпы, халықаралық экономикалық ынтымақтастық бойынша жұмыс қазақстандық бастамаларды ілгерілетуге бағытталатын болады.

Бұдан өзге, Ұлттық экономика министрі атап өткендей, министрлік жұмысының негізгі басымдықтары кәсіпкерлікті дамыту, жаңа инвестициялық циклды іске қосу, мемлекеттік шығыстар мен салық-бюджет саясатының тиімділігін арттыру болып табылады.

«Жеке кәсіпкерлікті жандандыру мақсатында мемлекеттік-жекешелік әріптестікті, бәсекелестікті дамыту, мемлекеттің экономикаға қатысу үлесін қысқарту бойынша жұмыс жалғасатын болады. Сондай-ақ, өңірлерді дамыту, еңбек өнімділігін арттыру, мемлекеттік басқаруды жетілдіру және халықаралық ынтымақтастықты нығайту маңызды міндеттер болып табылады», — деді ол.

Также он добавил, что в период пандемии и карантина были введены вынужденные ограничительные меры в отношении бизнеса, предприятий и организаций. Это в основном затронуло сферу услуг — ресторанный бизнес, общепит, деятельность торговых объектов.

Әкімдіктер мен өңірлік СЭС тарапынан бизнесті тексеру саны азайды ма деген сұраққа Әсет Ерғалиев 2019 жылы ел Президенті бизнеске тексерулер жүргізуге енгізген мораторий мемлекеттік органдар тарапынан тексерулер санын айтарлықтай төмендеткенін айтты.

«Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитетінің ақпараты бойынша 2020 жылы шағын және микробизнеске тіркелген тексерулер саны 2019 жылмен салыстырғанда 7 есеге қысқарды. Нысандарға бару арқылы алдын алу шаралары 1,4 есеге төмендеді. Осының барлығы Мемлекет басшысы Жарлығының орындалу барысының оң серпінін көрсетеді», — деп атап өтті ол.

Сондай-ақ, ол пандемия мен карантин кезеңінде бизнеске, кәсіпорындар мен ұйымдарға қатысты мәжбүрлі шектеу шаралары енгізілгенін айтты. Бұл негізінен қызмет көрсету саласына — мейрамхана бизнесіне, қоғамдық тамақтануға, сауда нысандарының қызметіне әсер етті.

Барлық шектеулер халықтың денсаулығын сақтау және қорғау мақсатында енгізілді. Сондықтан осы кезеңде тексерулер мен профилактикалық аралау карантин кезеңінде санитарлық-эпидемиологиялық қадағалауды сақтау мақсатында ғана қоғамдық тамақтану, сауда алаңдарына қатысты жүргізілді.

«Өкінішке орай, бизнес субъектілері енгізілген карантин режимін бұзып, карантиндік шектеулер кезеңінде белгіленген талаптарды сақтамаған фактілер анықталды», — деп атап өтті ол.

Сондай-ақ, ол Мемлекет басшысының Жарлығында (1-тармақтың 1) тармақшасы) тексерулер үшін ерекше жағдайлар қарастырылғанын айтты. Бұл тексерулер халықтың өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға, заңдылық пен қоғамдық тәртіпке ықтимал жаппай қауіп төндіретін бұзушылықтардың алдын алуға немесе жоюға бағытталған.

Сонымен қатар, азаматтарды биыл бизнесті қолдау шаралары жалғаса ма деген сұрақ қызықтырды. Бұған Әсет Ерғалиев қазіргі уақытта министрлік бизнесті қолдаудың жаңа жедел шараларының қосымша пакетін әзірлеп жатыр деп жауап берді.

Осылайша, жаңа пакетте мынадай шаралар көзделетін болады:

1) өңдеуші өнеркәсіптің жаңа кәсіпорындары үшін ҚҚС-ты 70%-ға азайту;

2) өндірісті дамытуға қайта инвестицияланатын пайданы КТС-тен босату;

3) 2023 жылдан бастап қоғамдық тамақтану саласындағы ШОБ үшін бөлшек салық режимін ұзарту;

4) ЖК-ны тегін мобильді қосымша арқылы жеңілдетілген тіркеу;

5) топішілік қарыздар бойынша сыйақылардың КТС үшін шегерім бойынша шектеудің күшін жою;

6) алынған жеке қорғаныш құралдары түріндегі бизнес қызметкерлерінің табыстарын ЖТС-тен босату;

7) одан төмен есепшоттарға тыйым салу жөніндегі шаралар қолданылмайтын салық берешегінің шекті шегін белгілеу. 6 АЕК мөлшерінде – шығыс операцияларын тоқтата тұру мақсатында;

8) есеп айырысу шоттары бойынша шектеулерді жылдам алу жөніндегі норманы енгізу.

«Сондай-ақ, Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша зардап шеккен салалардағы ШОБ субъектілері үшін еңбекақы төлеу қорынан барлық салықтарды төлеуді ағымдағы жылдың 1 сәуірінен 1 шілдесіне дейін кейінге қалдыру енгізіледі», — деп қорытындылады ұлттық экономика министрі.

 

Қазақстанның Премьер-Министрі мен Үкіметі жаңалықтарынан хабардар болыңыз — ресми Telegram-каналға жазылыңыз

Жазылу